JAKOŚĆ W MEDYCYNIE
Znajdziemy różne definicje terminu ?Jakość w medycynie?. Tymczasem w rzeczywistości dobór najodpowiedniejszej z nich zależy od naszej sytuacji ? czy jesteśmy odbiorcą usług czy usługodawcą.
Pobyt w szpitalu lub nawet wizyta u lekarza dla wielu z nas mogą być stresujące. Pacjenci i ich bliscy obawiają się choroby , procesu leczenia, wyzdrowienia, okresu rekonwalescencji oraz kosztów z tym związanych. Dziś bardziej niż kiedykolwiek wcześniej pacjenci mają wiele możliwości wyboru rodzaju opieki medycznej, która otrzymują. Wiemy, że powinni otrzymywać zrozumiałe i wiarygodne informacje na temat leczenia i poziomu troski instytucji, w której są leczeni. Dlaczego więc pacjenci boją się pobytu w szpitalu? Jak wynika z wielu rozmów i badań przyczyną jest brak wiedzy o tym , na czym będą polegały zabiegi, czy będą bolesne, ile czasu będzie trwał nasz pobyt i czego możemy się spodziewać po wyjściu ze szpitala. Taka informacja powinna być przekazywana pacjentowi w sposób zrozumiały i jak najmniej stresujący. Tego powinien się domagać każdy jako podstawowego prawa. Niniejszy artykuł mówi o dobrych praktykach medycznych stosowanych na świecie, które należy również wdrożyć w Polsce.
Co to jest Jakość?
Pacjenci i ich rodziny wiedzą co to jest jakość opieki kiedy jej doświadczają. Czas i sposób reakcji pielęgniarki czy lekarza, podejście lekarzy, personelu do pacjentów, atmosfera w szpitalu, posiłki ? wszystkie te czynniki wpływają na zdanie pacjentów i ich rodzin o jakości w medycynie. Już od dawna tematy takie jak czystość w szpitalu, fachowość i wiedza lekarzy i pielęgniarek są traktowane jak aksjomat- rzecz naturalna. Obecnie służby medyczne, mówiąc o jakości usług szpitali, na ogół odnoszą się do bardzo specyficznych danych klinicznych gromadzonych i analizowanych przez pewien czas. Pomiar jakości nie zawsze jest łatwy.
Raportowanie wyników klinicznych
Różne zainteresowane strony i grupy mają indywidualne sposoby raportowania wyników klinicznych, które nie zawsze wpływają obiektywnie na ocenę jakości szpitala. Systemy sprawozdawcze mogą być kłopotliwe i kosztowne, co jeszcze bardziej utrudnia ocenę.
Widoczny jest jednak postęp w tej dziedzinie, widać też poprawę w systemach analiz danych poprzez uwzględnienie nowych informacji mających duży wpływ na jakość świadczonych usług. Dane te pokazują, w jakim stopniu służby lub instytucje medyczne osiągają pożądany stan zdrowia pacjenta w odniesieniu do przyjętego standardu leczenia. Najczęściej pomaga nam to prześledzić zapisy, stopień zadowolenia pacjentów, własne obserwacje, przemyślenia na temat przestrzegania ustalonych standardów przez personel medyczny.
Przykładem takiego podejścia jest Stanford Hospital1 , specjalizujący się w chorobach serca. Władze tej placówki określają na swoich stronach internetowych opis standardu opieki, jaki ma obowiązywać w szpitalu:
- Bezpieczna: unikająca urazów pacjentów, które mogłyby wynikać z pobytu w szpitalu.
- Skuteczna: świadczone usługi powinny być oparte na wiedzy naukowej i najlepszych praktykach
- Ukierunkowana na pacjenta: zapewniająca opiekę, szanująca prawa i reagująca na indywidualne preferencje pacjenta, potrzeby i wartości, uwzględniająca wartości pacjentów we wszystkich decyzjach klinicznych.
- Terminowa: skrócenie czasu czekania na zabiegi i wizyty, eliminacja szkodliwych, zarówno dla pacjentów, jak i rodziny, opóźnień.
- Wydajna: redukcja ilości odpadów, w tym zużytego sprzętu i materiałów; efektywna energetycznie.
- Sprawiedliwa: jakość opieki niezmienna ze względu na osobiste cechy, stanowisko, płeć, położenie geograficzne i status społeczno-ekonomiczny pacjenta.
Na stronach polskich instytucji znajdziemy wiele podobnych, a niejednokrotnie nawet bardziej kwieciście napisanych polityk jakości, celów jakości. Niestety, rzeczywistość jest nieco inna. W przypadku Stanford przekonujące jest podejście, wiarygodność ? określają, jak mierzą jakość, określają jakie czynniki na nią wpływają i podają swoje wyniki w Internecie. Mierzenie jakości danych pozwala zobaczyć, czy i w jakim stopniu zapewnia się najlepszą opiekę i pomaga nam zidentyfikować obszary wymagające poprawy.
Jakość może być mierzona w różny sposób, informacje mogą być np. pobierane z rejestrów klinicznych, danych rozliczeniowych lub administracyjnych, które są używane do klasyfikacji diagnoz i warunków. Przy takich pomiarach jakości to też oznacza, że podczas leczenia pacjenta lekarz musi dokładnie i konsekwentnie prowadzić sprawozdanie szczegółowego rozpoznania, które potem pacjent otrzymuje. Jeśli lekarz popełni błąd w procesie dokumentacji, może mieć to negatywny wpływ na ocenę szpitala, nawet jeśli proces leczenia był optymalny. Stanford Hospital wdrożył nowocześniejszy elektroniczny system dokumentacji właśnie w celu zapewnienia, że jest ona dokładna i szczegółowa. Ścisła dokumentacja bowiem pomaga ograniczyć raportowanie błędów.
Jakie czynniki mierzy się w Stanford Hospital?
- Ratownictwo i śmiertelność
- Wyniki operacyjne układu sercowo-naczyniowego
- Satysfakcję pacjenta
- Kluczowe pomiary
Ratownictwo i śmiertelność
Wskaźnik śmiertelności porównuje rzeczywistą śmiertelność pacjentów z oczekiwaną. Pacjenci, którzy są bardzo chorzy, mają wyższy współczynnik oczekiwanej śmiertelności (WOŚ). Jednakże WOŚ nie odzwierciedlają jakości opieki szpitala. Jeśli dwa szpitale mają pacjentów dokładnie z takim samym wskaźnikiem ważności chorób, WOŚ będzie taki sam . Standardowy wskaźnik 1.0 oznacza, że wskaźnik śmiertelności obserwowanych pacjentów równa się WOŚ śmiertelności w oparciu o poziom chorób pacjentów.
Wyniki operacyjne układu sercowo-naczyniowego
Na stronach internetowych Stanford podaje wyniki głównych zabiegów , które prowadzi, m.in. pomostowanie aortalne (CABG) (operacyjne pomostowania tętnic wieńcowych), naprawa i wymiana zastawki serca, interwencja na zastawce mitralnej i wymiana zastawki aortalnej, operacja aorty. Jest to szczególnie istotne, gdyż pokazuje podejście szpitala do zasady transparentności wyników, co budzi zaufanie potencjalnych pacjentów.
Satysfakcja pacjenta
Stanford prowadzi sformalizowany mechanizm badania satysfakcji ? pacjenci otrzymują ankiety w mailu po pobycie w szpitalu lub wizycie. Ankietę w sposób poufny i anonimowo przeprowadza niezależna organizacja. Wyniki wskazują, że Stanford Hospital znajduje się w czołówce placówek opieki zdrowotnej w USA.
Kluczowe dane pomiarowe
Kluczowe dane pomiarowe to podstawowe czynności, które powinny mieć miejsce podczas pobytu pacjenta i jego rodziny w szpitalu w oparciu o 24 parametry jakościowe opieki szpitalnej w Stanach Zjednoczonych. Celem jest osiągnięcie 90 proc. zgodności, choć niewiele placówek osiąga ten pułap. Stanford Hospital stał się liderem w tej dziedzinie.
Naturalnie jest ot tylko początek nowego podejścia ? pacjenci mogą podejrzeć swoje wyniki na zabezpieczanych stronach, a nawet otrzymać porady po leczeniu ?online?.
Taki obraz dla większości czytelników może wydawać się nieosiągalny na dzień dzisiejszy. W XXI w. jednak, kiedy kolejne pokolenia dorastają jako podstawowym narzędziem w domu i pracy, transparentność działalności medycznych (i innych) będzie coraz większą koniecznością ? a do tego możemy wykorzystywać nasze systemu zarządzania jakością wg ISO 9001:2008.